Baanverlies en rouw: hoe je omgaat met het verlies van werk en richting
Een baan verliezen is niet alleen een financiële of praktische gebeurtenis — het is een persoonlijke crisis die diep kan raken. Werk is voor veel mensen meer dan inkomen; het is een deel van wie je bent. Als dat wegvalt, kan het voelen alsof je een stukje van jezelf kwijtraakt. In deze blog nemen we je mee in de fasen van rouw die hierbij komen kijken, en hoe je stap voor stap weer in beweging kunt komen.
De fases van rouw na baanverlies
De Zwitserse psychiater Elisabeth Kübler-Ross beschreef vijf rouwfasen die mensen kunnen doorlopen na een verlies. Ook bij baanverlies zie je vaak deze stappen, maar deze stappen verlopen niet altijd in een vaste volgorde:
Ontkenning:“Dit kan niet waar zijn. Ze maken vast een fout.”
In deze eerste fase komt het nieuws vaak nog niet echt binnen. Je hoofd zit vol vragen, maar je gevoel blijft achter. Deze fase is een beschermingsmechanisme van je brein: het helpt je om niet meteen overspoeld te raken door emoties. Geef jezelf ruimte. Je hoeft het nog niet allemaal te snappen of te voelen. Het erkennen dat je even wat meer ‘gevoelloos’ bent, is al een stap.
Boosheid:“Waarom ik? Ik heb me altijd keihard ingezet.”
Als het besef doordringt, komt de frustratie. Je kunt boos zijn op je werkgever, op het systeem, of op jezelf. Deze boosheid is een natuurlijke reactie op verlies van controle.
Het is oké om boos te zijn, zonder blijven hangen. Sporten, schrijven of praten kan helpen om je boosheid op een gezonde manier te uiten. Boosheid is een normale reactie, vertelt ondernemerscoach Maurice die zelf ook zijn baan een keer verloren is. Hij helpt klanten om de focus te verleggen naar wat nu mogelijk en wenselijk is.
Onderhandelen: “Misschien als ik nog één keer met mijn leidinggevende praat, kan ik terugkomen…”
In deze fase probeer je grip terug te krijgen. Je denkt terug aan wat je anders had kunnen doen: “Had ik maar actiever bijgedragen in meetings”. . Of je hoopt op herstel: “Over een paar weken ben ik fysiek of mentaal weer in staat om te functioneren zoals ik vroeger deed.”
Dit is een poging van je brein om orde te scheppen in de chaos en opnieuw controle te voelen.
Realiseer je dat deze gedachten heel menselijk zijn. Ze betekenen niet dat je ‘zwak’ bent, maar dat je zoekt naar houvast. Probeer gedachten te observeren zonder jezelf te veroordelen.
Verdriet / depressie:“Ik voel me leeg. Wat heeft het nog voor zin?”
Dit is het moment waarop je voelt wat je bent kwijtgeraakt. De dagelijkse structuur, collega’s, betekenisvol werk, het gemis komt binnen. Je kunt je terugtrekken, moe voelen of futloos zijn. Soms is dit een sombere, stille, naar binnen gekeerde fase.
Laat het er zijn. Verdriet toelaten is geen zwakte, maar juist een teken van verwerking. Zoek steun bij mensen die je vertrouwen geven, of overweeg begeleiding als het te zwaar voelt.Aanvaarding: “Het is wat het is. Wat nu?”
In deze fase begin je te accepteren wat er is gebeurd. De pijn verdwijnt misschien niet, maar je krijgt weer meer overzicht. Je kunt stappen zetten, nieuwe mogelijkheden overwegen, en je voelt weer een sprankje hoop of nieuwsgierigheid.
Richt je op wat wél binnen je invloedsfeer zit. Stel jezelf kleine vragen zoals: Wat heb ik nodig vandaag? Waar word ik blij van? Bouw vanuit daar weer aan je (zelf)vertrouwen en perspectief.
Deze fases verlopen niet altijd lineair en kunnen in golven komen. Het is normaal om heen en weer te schieten tussen emoties. Het belangrijkste is: gun jezelf tijd en ruimte.
Niet loslaten, maar anders vasthouden
Holistisch rouwbegeleider Jolanda van der Wijst gaf de workshop ‘Omgaan met het verliezen van je droombaan’, die bij deelnemers tot waardevolle inzichten en herkenning leidde. (Baan)verlies is geen einde, maar een verschuiving in betekenis. De pen, die symbool staat voor mijn baan, gaf me houvast, voldoening en zekerheid. Ik heb me eraan gehecht, zelfs toen het mij stress bracht. Loslaten voelt als een breuk, een leegte die ik niet wil omarmen. Maar de pen hoeft niet te vallen.
In rouwverwerking gaat het niet om loslaten, maar om anders vasthouden. De pen rust nu in mijn open hand – niet langer krampachtig omklemd. Zo eert het verleden zijn plek, terwijl er ruimte ontstaat voor nieuwe mogelijkheden.
Emotionele impact: omgaan met onzekerheid, verdriet en boosheid
Baanverlies kan voelen als een klap in je gezicht. Niet alleen je routine, maar ook je toekomstbeeld verandert. Veelvoorkomende gevoelens: Onzekerheid over inkomen, de toekomst of je rol in de maatschappij. Verdriet om wat je kwijt bent geraakt: collega’s, structuur, betekenis. Boosheid naar je (ex-)werkgever, het systeem of zelfs jezelf.
Wat helpt, is om die gevoelens serieus te nemen en je emoties te erkennen. Je hoeft niet meteen ‘positief’ te zijn. Sta toe wat je voelt. Spreek erover en deel je verhaal met iemand die luistert zonder oordeel (een coach, vriend(in) of lotgenoot). Creëer beweging en structuur: ga bijvoorbeeld wandelen, zorg voor een vaster (dag)ritme en plan wat kleine dingen die je energie geven.. Het kan ook helpen om het van je af te schrijven. Een dagboek of brief aan jezelf kan helpen bij verwerking.
Identiteit en zelfvertrouwen na baanverlies
Werk is vaak verweven met je identiteit. Als je je baan verliest, hoor je mensen soms zeggen: “Ik weet niet goed meer wie ik ben”.
Waarom raakt het verliezen van een baan zo diep?
Je werk gaf structuur, sociale contacten en waardering. En je haalde er status, eigenwaarde of zingeving uit. Zonder werk lijkt je ‘rol’ in de wereld tijdelijk weg te vallen. Maar hoe bouw je je zelfvertrouwen weer op?
- Herken je kwaliteiten los van je functie. Wat maakt jou bijvoorbeeld een mooi, liefdevol of interessant mens?
- Vraag om feedback: Wat waarderen anderen in jou?
- Zet kleine stappen: Vrijwilligerswerk, een cursus of iets nieuws proberen.
- Focus op wat goed gaat. Elke stap telt, ook als het klein is.
- Wees mild voor jezelf. Je bent aan het herstellen.
Verwerking en re-integratie: van verlies naar eigen regie
Als je ruimte hebt gecreëerd om te rouwen, ontstaat er weer plek voor perspectief. Heroriëntatie richting een baan of de start als ondernemer vraagt moed en praktische tools.
Wat helpt om weer richting te vinden?
- Loopbaancoaching: Samen ontdekken wat past bij jouw talenten en drijfveren.
- Mindfulness: Leert je omgaan met gedachten en emoties. Onze coach Martine heeft een online mindfulness cursus opgericht: Mindwise(r). Door middel van een ontspanboek vol praktische oefeningen en mindfulness geluidsopnames ga je op weg naar meer rust en balans.
- Persoonlijke waardenscan: Helpt je opnieuw ontdekken wat belangrijk voor je is.
- Toekomstvisualisatie: Hoe ziet jouw leven eruit over een jaar? Wat wens je voor jezelf?
- Netwerken op jouw manier: Praat met mensen over hun werk, hun pad, hun keuzes. Dit zou kunnen inspireren of het geeft je duidelijkheid bij wat je niet wilt.
Enkele praktische tools die jou of iemand anders wellicht kunnen helpen:
- Werkwaardentest (bijv. van 123test of NOLOC)
- Werkverlieslijst voor meer erkenning en herkenning van rouwreacties bij (dreigend) baanverlies en gezondheidsproblemen.
- Reflectie-opdrachten zoals het tekenen van je levenslijn
- Trainingen ‘persoonlijk leiderschap’ of ‘ondernemerschap’
- Gratis tools van UWV of regionale loopbaanpunten
Webinar UWV: ‘Baanverlies: sta even stil om vooruit te komen’
Hoe onze coaches omgaan met rouw en verlies tijdens re-integratie
Het verlies van een baan biedt ook kansen om jezelf opnieuw te ontdekken en op persoonlijk vlak te groeien. Loopbaan en ondernemerscoaches zoals Frida, Diandra en Nelleke helpen klanten met verschillende krachtige tools.
Frida en Nelleke gebruiken systemisch werk om het verlies in perspectief te plaatsen en klanten te helpen loslaten. Het gaat niet alleen om re-integratie, maar om het hervinden van balans en rust.
Diandra begeleidt onder andere klanten die fysiek niet terug kunnen naar hun oude werk door in te zoomen op wat ze leuk vonden aan hun baan. Met het identificeren van die elementen gaat ze gezamenlijk met jou andere beroepen of vrijwilligerswerk zoeken waarbij je dit terug kan vinden. Door dit toe te passen is het mogelijk om je eigen energie weer terug te vinden.
Op jouw manier en tempo
Het verliezen van een baan doet pijn. Het laat je wellicht wankelen. Maar in dat wankelen zit ook ruimte om te ontdekken wie je bent zónder titel, zonder functie. En vanuit daar, op jouw tempo, bouw je weer aan iets nieuws. Misschien zelfs iets dat beter past bij wie je nu bent.